Biografie van Hein Willem Heinsius (1863-1939)

De Geïllustreerde Flora van Nederland

 

heinsius

De meeste mensen kennen de naam van Heinsius uitsluitend, in combinatie met die van E. Heimans en Jac.P. Thijsse, als auteur van de Geïllustreerde Flora van Nederland. Deze flora werd algemeen bekend als de ‘Heimans, Heinsius en Thijsse’, afgekort als HH&T. Maar wie was Heinsius eigenlijk?

Hein Willems Heinsius werd in 1863 geboren te Amsterdam. Na zijn opleiding aan de eerste hoofdstedelijke HBS, waar zijn liefde voor de biologie gewekt werd door dr J.C. Costerus, ging hij plant- en dierkunde studeren aan de Universiteit van Amsterdam. Na enige jaren werd hij benoemd tot assistent bij de professor Hugo de Vries. In 1887 deed Heinsius mee aan een door de Rijksuniversiteit Leiden uitgeschreven prijsvraag naar waarnemingen over het overbrengen van stuifmeel door insecten. Heinsius’ inzending onder het motto: ‘Wie onbekend blijft met hetgeen er in de natuur voorvalt, leeft slechts ten halve’, werd bekroond met een gouden medaille. Heinsius werkte zijn onderzoek uit tot een academisch proefschrift, waarop hij in 1890 in Amsterdam promoveerde.

Om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien werd Heinsius leraar, eerst elders in het land, later aan de vijfjarige HBS te Amsterdam, waar hij ruim dertig jaar lesgaf. Heinsius was een veelzijdig botanicus, met belangstelling voor floristiek en bloembiologie, fytopathologie en plantenfysiologie, afstammingsleer en genetica. Evenals zijn leermeesters Costerus en De Vries hechtte hij grote waarde aan de popularisatie van de biologie.

Oprichting van de Nederlandsche Natuurhistorische Vereeniging

Heinsius nam begin 1901, samen met zijn collega-leraar H. Heukels, het initiatief tot oprichting van de Natuurhistorische Vereeniging te Amsterdam en hielp mee aan de totstandkoming van de Nederlandsche Natuurhistorische Vereeniging (NNV) in datzelfde jaar. In deze landelijke vereniging vervulde hij aanvankelijk de rol van secretaris, van 1917 tot 1922 die van voorzitter. Samen met de andere bestuursleden van de NNV gaf Heinsius in 1905 de aanzet tot oprichting van de Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland en hij maakte deel uit van het eerste bestuur. Ondertussen besteedde Heinsius veel tijd en energie aan de bewerking van de oorspronkelijke Geïllustreerde Flora van Nederland van Heimans en Thijsse, uit 1900. Heinsius bracht deze originele, maar weinig wetenschappelijke flora op een hoger niveau, zonder dat het eenvoudige, populaire karakter ervan verloren ging. De tweede druk van de Geillustreerde Flora van Nederland verscheen in 1909. Heinsius werkte daarna aan alle volgende edities van de flora mee tot en met de elfde druk die kort na zijn dood verscheen. Jacob Heimans, die Heinsius goed had gekend, beschreef hem in een In memoriam als een kundig en nauwgezet, grondig, ordelijk, uiterlijk wat stroeve man. Heinsius woonde na zijn pensioen in Leersum. Hij overleed op 17 februari 1939.

Marga Coesèl Heimans en Thijsse Nieuwsbrief nr 21, december 2001 p. 4