De Heimans en Thijsse Stichting kent periodiek de Heimans en Thijsse Prijs toe aan personen, groepen van personen of organisaties die activiteiten ontwikkelen die gericht zijn op het wekken van belangstelling voor de natuur, natuurstudie, natuurbehoud of natuureducatie. Deze prijs is een erkenning van het werk van degenen die een bijdrage aan de samenleving hebben geleverd in de geest van Eli Heimans en Jac. P. Thijsse. Dat kan vanuit verschillende maatschappelijke invalshoeken (sociaal, economisch, kunstzinnig, cultureel, spiritueel, wetenschappelijk).
Historie
De Heimans en Thijsse Prijs bestaat al vanaf 1955 en wordt uitgereikt als erkenning van het werk van personen of organisaties die zich in de geest van Eli Heimans en Jac. P. Thijsse verdienstelijk hebben gemaakt voor het populariseren van de natuurstudie. Heimans en Thijsse verrichtten aan het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw baanbrekende activiteiten op het gebied van natuurbeleving, natuurstudie en natuurbescherming in Nederland, o.a. met de oprichting van Natuurmonumenten, het behoud van het Naardermeer en de Verkade albums.
De Heimans en Thijsse Prijs is een initiatief van de Heimans en Thijsse Stichting (en haar voorlopers de Heimans Stichting, het Dr. Jac. P. Thijsse Fonds en de Stichting Heimans en Thijsse Fonds). Aanvankelijk werd de prijs alleen toegekend aan amateur-veldbiologen. Dus aan personen die, evenals de naamgevers van de prijs, geen academische opleiding hadden genoten en vaak net als zij werkzaam waren in het onderwijs en/of hun brood verdienden als natuurpublicist, -fotograaf en/of -filmer. Toen het hoger onderwijs in de loop der jaren bereikbaar werd voor minder draagkrachtigen, werd de prijs ook wel toegekend aan academisch gevormde biologen.
Hoewel het niet in de voorwaarden staat, waren de laureaten aanvankelijk allen van het mannelijk geslacht. De eerste vrouw die de Heimans en Thijsse Prijs ontving was Wilma Eelman in 1990. Op de lijst van laureaten zijn vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd. Dat geldt niet voor de ornithologen, die zijn op de lijst van laureaten juist in ruime mate aanwezig. Opvallend is ook het grote aantal oud-leden van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN).
In 1965 werd de Heimans en Thijsse Prijs uitgereikt in de Koningszaal in Artis en deze locatie bleef jarenlang favoriet. Mede dankzij het optreden van Victor Westhoff, die veel aandacht besteedde aan de laudaties en interessante toespraken hield, groeiden de prijsuitreikingen uit tot drukbezochte, geanimeerde bijeenkomsten. Halverwege de jaren negentig besloot de Heimans en Thijsse Stichting een nieuwe impuls aan de uitreiking te geven door de feestelijkheden te verplaatsen naar de provincie, naar een locatie op het terrein van de prijswinnaar. Dat gebeurde voor het eerst in 1997 in Zuid-Limburg, en het laatst in 2010 in België. Sinds 2013 wordt de prijsuitreiking gecombineerd met een symposium, dat jaarlijks door de Heimans en Thijsse Stichting wordt georganiseerd.
De Heimans en Thijsse Prijs was aanvankelijk een geldprijs. De eerste keer dat de prijs werd uitgereikt (in 1955), bestond die uit een bedrag van honderd gulden. Het bedrag werd in de loop der jaren verhoogd. Sinds 2003 is de geldprijs vervangen door de Bronzen Spreeuw en een oorkonde. De Bronzen Spreeuw is een ontwerp van Tonneke Iwema–van Harten, uit Nieuwkoop.
Op deze pagina vindt u een opsomming van alle laureaten. Voor beknopte beschrijvingen van alle bekroonde personen en organisaties kunt u terecht op de pagina ‘Laureaten (uitgebreid).’
Naast het beeldje van de Bronzen Spreeuw reikt de Heimans en Thijsse Stichting sinds 2013 een zilveren draagspeld uit. De Zilveren Spreeuw is een ontwerp van Mart Holtrop, De Meern. De speld wordt toegekend aan personen die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de Heimans en Thijsse Stichting. De speld is toegekend in 2013: Eddy van der Maarel en Jacques de Smidt; in 2017: Herbert Kuyvenhoven en Maarten Smies; in 2020: Frank Berendse en 2021: Marga Coesèl.